Kriz işaretleri salgından çok daha önce yeterince belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştı. Dünya ekonomisindeki büyüme yıllardır hayat vaat etmeyen, cansız ve sürüngen bir karakter almıştı. Şimdi sanki böyle bir durum yokmuş gibi, yaşanan çöküşün salgına bağlanmasının amacı bellidir: kapitalizmi aklamak. Aldıkları ve alacakları tedbirleri meşrulaştırmak, “bu kez çok farklı” havasını yaratarak aldıkları tedbirlerin halkın sağlığı ve ekmeği için olduğunu kitlelere yutturabilmek için alabildiğine abartılı bir salgın tablosu çiziyor ve bunu bir bahane olarak kullanıyorlar. Burjuvazi bizzat kendisinin körüklediği panik havasıyla, büyük finans kuruluşlarına bir kez daha on trilyonlarca dolar aktarılmasının yanı sıra doğabilecek toplumsal tepkiyi bastırmak için polisiye tedbirlerin alınmasını da meşrulaştırmak istiyor.

AKP iktidarı izlediği politikayla mültecileri bir yandan Yunan polisinin saldırılarıyla karşı karşıya bırakırken, bir yandan da yiyeceğin, temiz suyun, tuvalet-banyonun ve hijyenik malzemelerin bulunmadığı, insanların soğuk karşısında çaresiz kaldıkları bir ortamın içine atmıştır. Böylesi koşullarda salgın hastalık riskinin de katlanarak yükseldiği bilinmektedir. Hele de koronavirüs salgını bu kadar gündemdeyken durumun daha vahim bir hal aldığı açıktır.

İşçi sınıfı devrimcileri açısından çok açıktır ki genelde toplumsal mücadeleler ve özelde işçi sınıfının mücadelesi söz konusu olduğunda yükseliş ve alçalışlar basit bir “etki-tepki” mantığına göre işlemez. Tarihsel, siyasal, kültürel nice etken son derece karmaşık biçimlerde iç içe geçer ve sonuçlar üretir. Son tahlilde Türkiye işçi sınıfının dünyadaki mücadele rüzgârlarının etkisine henüz girememiş olmasının arkasında da tarihsel, siyasal, kültürel etkenlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan örgütsüzlük, dağınıklık hali ve bilinç düzeyindeki muazzam geri savrulma vardır. Fakat bu tablo karşısında yılgınlığa kapılmak yanlışların en büyüğü olur.

Yeni tip koronavirüs hastalığı (Covid-19) dünya ölçeğinde yayılırken, egemenler toplumu bir korku tüneline itmeye, baskı ve yasakları, anti-demokratik uygulamaları, ekonomik krizin ağır sonuçlarını koronavirüs üzerinden meşrulaştırmaya çalışıyorlar. Türkiye’de koronavirüs vakası tespit edildiğinin açıklanmasının ardından insanların marketlere koşması, yaşlı insanların kolonya kuyruklarında bitap düşmesi topluma nasıl bir korku salındığının göstergesidir. Korkutulan ve paniğe sürüklenen bir toplumda insanlar doğru düşünemez ve egemenlerin yalanlarını sorgulamadan kabul eder.

Bina ve gökdelen ormanına dönen betonlaşmış kentler, korkunç bir çevre ve hava kirliliği, milyonlarca insanın su ve yiyecek bulamaması, emperyalist savaşlarda katledilmesi ya da yerini yurdunu terk etmek zorunda kalması, küresel iklim değişikliği, büyük orman yangınları, şiddetlenen kasırgalar, depremlerin yol açtığı yıkımlar, virüs salgını; bütün bunlar kapitalizmin doğrudan sonuçlarıdır.

Dünya işçi sınıfı, 2018’i olduğu gibi 2019’u da bir isyan yılı olarak uğurladı ve 2020’yi yeni isyanlarla kucakladı. İşçiler, emekçiler, gençler, kadınlar… İşçi sınıfı tüm dünyada ayağa kalkıyor, hep bir ağızdan özgürlük ve eşitlik şarkıları söylüyor. Lübnan’dan Sudan’a, Hindistan’dan Fransa’ya, Irak’tan Cezayir’e, Kolombiya’ya, İran’a, Şili’ye… Yeniden sesini arıyor meydanlar, yeniden sesini buluyor!

İşine geldiğinde kadını çocuk doğurma, kocasına hizmet etme rolüyle sınırlayan burjuvazi, işgücüne ihtiyacın arttığı dönemlerde ise kadınlara erkek işi olarak görülen tüm işleri yapabileceklerini propaganda eder. Dışarıdan bakıldığında bir çelişki gibi duran bu durum tam da burjuvazinin ikiyüzlülüğü ve çıkarıyla ilişkilidir. Tarihten de gördüğümüz gibi, savaş dönemlerinde bu tüm çarpıcılığıyla ortaya serilir. Geçmişteki iki dünya savaşı döneminde de kadınlar her türlü işte, sağlıksız koşullarda, uzun saatler boyu çalıştırıldı. Birçoğu asit, metal tozları ve kimyasallarla iç içe çalıştıkları için hastalandı, cehennemi andıran çalışma şartlarına dayanamayıp hayatlarını kaybetti. Kadınlar erkeklerle aynı ağır ve tehlikeli işleri yaptığı halde, erkeklerin aldığı ücretin yarısı kadar ücret alıyorlardı. Savaşların kazananı elbette ki işçileri iliklerine kadar sömürerek muazzam kârlar sağlayan sermaye güçleri oldu.

Henüz ileri kapitalist ülkelerin çok gerisinde kalsa da Türkiye’de kadınların giderek artan oranda çalışma yaşamına katılmaları hem sınıf mücadelesi hem de emekçi kadınların mücadeleye katılması açısından olumlu bir durumdur. Kadının çalışmasını sadece erkek karşısında özgürleşmesi olarak gören feminist anlayışın aksine Marksistler bu olguyu sınıf mücadelesine olan etkileriyle değerlendirirler. Kadının çalışma yaşamına katılması sınıfsal sömürüyü dolaysız olarak yaşaması ve ilksel düzeyde sınıf bilinciyle tanışması demektir. Mücadele eden eşinin yanında ya da arkasında duran değil mücadelede öne çıkan kadın olması demektir.

Sınırlı olanaklarla ve varlığının önemli bir kesitinde baskılar altında faaliyet yürütebilen bir yayınevinin çok geniş Marksist külliyatı tüm boyutuyla ve orijinal dillerinden aktarması elbette zor bir iştir. Ama mütevazı bir girişim içinde Muzaffer ve İlhan Erdost kardeşler ve onlarla çalışan birçok aydın bu külliyatın önemlice bir bölümünü Türkçeye kazandırmayı başarmıştır. Elbette böylesi zorlu bir işin eksikleri, kusurları olacaktı ve olmuştur. Ama Türkiye’de başka hiçbir yayıncının bu işi Sol Yayınları kadar geniş bir ölçekte başarabilmiş olmadığını teslim etmek Türkiye’nin devrimcilerinin ve sosyalistlerinin bir minnet borcudur.

AKP iktidarının dozunu her geçen gün daha da yükselttiği savaş politikaları, İdlib’i patlamaya hazır bomba haline getirdi. Günlerdir askeri sevkiyatı arttırarak gerilimi tırmandıran iktidar, asker ölümlerine rağmen bu politikasında ısrara devam ediyor. “Şehitler tepesi boş kalmayacak” diyen Erdoğan, asker ölümlerini meşrulaştırmaya çalışırken, bu sözden kısa bir süre sonra 33 askerin daha ölüm haberi geldi. Resmi açıklamalara göre sayı şu anda 36’ya çıktı ve pek çok askerin ağır yaralı olduğu söyleniyor.

Kapitalizm gittikçe artan tempoda dünyayı yok oluşa sürüklerken, yeryüzünde sermayenin bitmez tükenmez saldırısından nasibini almamış canlı-cansız hiçbir şey kalmamıştır. Böylesi kritik bir eşikte, gençlerin duyarlılık göstermesi ve harekete geçmesi önemli ve sevindiricidir fakat bununla sınırlı bir hareketin düzen sınırlarını aşamadığı ve dahası burjuvazinin ideolojik, örgütsel, ekonomik etkisi altında olduğu da açıktır. Elbette iklim değişikliğine karşı mücadele verilmelidir ama kime karşı, kiminle?

Bir önceki seçimde yaklaşık 150 milletvekiliyle temsil edilen Ruhani destekçilerinin sandalye sayısının 20’nin altına ineceği görülüyor. Bu “şaşırtıcı” sonuç aslında egemen sınıfın köktenci kanadının zaferine değil, tersine muhalefetin başarısına işaret ediyor. Zira gerek sol muhalefet gerekse de “reformcular”dan oluşan burjuva muhalefet seçimleri boykot çağrısı yapmıştı ve görünen o ki bu çağrı kitlelerde karşılık bulmuştur. Düzen muhalefetinin boykot çağrısı, rejimin dümenini elinde tutan köktencilerin anti-demokratik girişimlerine bir tepki olarak gündeme gelmiştir.